Blaeu’s wereld in kaart | meester-cartograaf in de Gouden Eeuw

Voor wie van snuffelen houdt heb ik een buitenkansje. Neem een paar vrije uren en trek er op uit naar Het Scheepvaartmuseum in Amsterdam. Daar wordt namelijk nu, terug van weggeweest, tot het einde van het jaar de wereldkaart van Joan Blaeu getoond. Een fantastisch ding uit 1648 van 2 bij 3 meter genaamd ‘Nieuwe kaart van de hele wereld’.

Voor Joan Blaeu deze ‘Nieuwe kaart van de hele wereld’ produceerde was zijn vader Willem al globemaker, drukker en uitgever van landkaarten en literatuur. Na het overlijden van vader Blaeu in 1638 nam Joan de zaak over. Eerst samen met z’n broer Cornelis maar die overleed 6 jaar later. Joan werd in 1658 benoemd tot examinator voor de stuurlieden van de VOC. Oftewel de cartograaf.

In 1662 kwam de firma Blaeu met de Atlas Maior. Met zo’n zeshonderd kaarten een van de duurste cartografische uitgaven van de 17e eeuw. Tegenwoordig geeft Taschen een reproductie uit.

Overal op de ‘Nieuwe kaart van de hele wereld’ vind je miniscule beestjes, bootjes, tekstjes, bergjes, rivieren en meertjes. Werkelijk ongelofelijk. De kaart zit zo vol verhalen dat het museum vergrootglazen heeft geregeld zodat je alles nog beter kunt bekijken. En op het detail hieronder van Centraal Afrika is goed te zien waarom dat nodig is.
Aan de andere kant zijn grote delen op de kaart leeg. Van het gebied rond Alaska en Australië is in de tijd van Blaeu nog erg weinig bekend. Blaeu gebruikte de toendertijd meest recente informatie en liet achterwege wat men in die tijd nog niet wist.

Australië en Nieuw Zeeland zijn dan net ontdekt en Blaeu geeft ze de naam Hollandia Novia en Zeelandia Novia. Nieuw Zeeland draagt nog steeds de door Blaeu gegeven naam.

Interessante zaken die je verder kunt vinden zijn dat je in Azië op verscheidene plekken kunt lezen welke specerijen er te halen zijn. Dat geeft maar weer eens aan welk doel de kaart diende. Verder ontdekken we kleine beestjes in Afrika, kleine kanibaaltjes in Zuid-Amerika en een ware zeeslag op de stille oceaan.

Twee bijzonder leuke details die op de kaart staan zou ik jullie mee willen geven maar ik hoop vooral dat jullie zelf gaan kijken met een vergrootglas en de verhalen ontdekken.

Het behouden Huys

Het verhaal van Willem Barentsz is te vinden boven Rusland. Het eiland Nova Zembla is maar half afgemaakt. Blijkbaar kenden ze in de tijd van Blaeu enkel de westkust.
Barentsz was belast met de taak de noordelijke route naar de Oost te vinden. Bij de derde poging kwam Barentsz vast te zitten in het ijs. De bemanning moest in vreselijke omstandigheden overwinteren en bouwden van wrakhout het ‘Behouden Huys’. Vijf bemanningsleden overleefden de winter niet. Na de winter vertrok de bemanning in een verbouwde sloep maar Barentsz stierf zelf vrij snel na vertrek en werd op Nova Zembla begraven. De bemanning wist het Russische schiereiland Kola te bereiken waar ze werden opgepikt door Jan Cornelisz Rijp.

De zee boven Nova Zembla heet sindsdien Barentszzee.

Californië als eiland

De kaart geeft een goed beeld van wat men in de tijd van Blaeu wist van de wereld. Van de verste uithoeken is vrij weinig bekend en daar blijven hele stukken leeg maar er zitten ook fouten in. Zo is Californië als eiland ingetekend.

Californië is in de eerste beschrijvingen als eiland beschreven. Hoewel duidelijke werd dat dit fout was en Mercator en Ortelius Californië als deel van het vaste land hadden getekend heeft Blaeu het schiereiland toch weer als eiland getekend.

Hij baseerde dat op kaarten die waren gevonden in een Spaans schip dat in 1622 werd gekaapt. De kaart gemaakt werd ter viering van het einde van de 80-jarige oorlog. En nu de oorlog over is zijn het de Spanjaarden die ervoor zorgen dat dit kunstwerk voor altijd een fout bevat. Het duurde nog tot 1747 voor Californië definitief tot het vaste land werd gerekend.

De kaart wordt linksonder geflankeerd door de Noordpool en rechtsonder door de Zuidpool. Van de Zuidpool weten ze dan nog niks dus dat is een vrij leeg bolletje. Als je heel goed kijkt kun je het puntje van Patagonië ontdekken.
Ik kan op zo’n kaart echt uren snuffelen, en voor jullie zo nog duizend-en-één dingen opnoemen die het bekijken waard zijn maar ik hoop vooral dat jullie zelf een vergrootglas oppakken en de verhalen gaan ontdekken!

Uiteraard is het fantastisch als je zo’n gevulde wereldkaart mag maken. Ik vraag me af hoeveel manuren daar in zitten. Zeker omdat alles nog met de hand ging. Heeft u zo’n kaart nodig bel dan nu want dan krijgt u gegarandeerd voorrang. Uiteraard kunt u ook voor andere cartografische opdrachten bellen, ook dan kunnen we u helpen.

PS Beetje vreemd filmpje:

https://vimeo.com/210445180

Follow us

0 reacties

Een reactie versturen

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Denk jij dat Maps Maps Maps ook jou kan helpen

neem dan nu contact op.

Maps Maps Maps, Oude Looierstraat 65-67, 1016 VH Amsterdam, 0620702800, info@mapsmapsmaps.nl

Pin It on Pinterest

Share This

Vertel het je vrienden

Deel dit op je favoriete netwerk